Anai txikiarekin aniztasuna eta bizikidetza euskaraz
Battite Martiarenak idatzia
Eusko Ikaskuntzak argitaratu berri du Aniztasuna eta bizikidetza Nafarroan. Euskara eta identitate nazionalak, hainbat urtetako lanaren emaitza, non hainbat esparru eta ideologiatako adituek parte hartu duten. Artikulatzen duen ardatza da pluraltasunaren kontzientzia eta haren balioa indartzeko beharra, eta, aldi berean, Nafarroako euskararen zaurgarritasuna onartzeko beharra.
Euskararen erabilera gure erkidegoan arautzen duen Legea 1986koa da, Nafarroako Forua (LORAFNA) Horren sekuentzia 1982ko zonifikazioa sartu zen, 2017an “Vascuenceren Legea Euskararen Legera” izena aldatu eta gaur egun hor gaude.
Gaztelania eta euskara Nafarroako berezko hizkuntzak dira. Hizkuntzak tradizio baten gordelekuak dira, nahiz eta haien funtzio nagusia komunikazioa izan. Gatazka batzuetan saihestezina da, baina ikuspegi orokorrak errespetua eta bizikidetza izan beharko luke. Eta noski: ezin da inola ere ezagutzen ez dena errespetatu. Gaur egun, euskararen babes instituzionala eremu euskaldunera mugatua dago.
Nafarroako gainerako eskualdeetan, ikasi nahi duten pertsonek zailtasunak dituzte, eta, aunitzetan, ez da aintzat hartzen haien ezagutza lan bila dabiltzanean, ingelesa, frantsesa edo alemana kontuan hartzen direnean. Euskararen Foru Legeak D ereduan (osorik euskaraz) irakaskuntza publikoaren eskaintza galarazten zuen Nafarroako zati handi batean. Gabezia hori, zorionez, zuzendu egin zuen lege horren aldaketak, 2014. urtean, baldin eta behar adina eskaera badago. Orain da unea Foru Komunitateko hezkuntza programetan A eredua (euskara irakasgai gisa) zabaltzea ahalbidetuko duten adostasunak sortzen hasteko, ikasle guztiek euskaraz oinarrizko ezagutza izan dezaten, bertze hizkuntza batzuk bezala.
Azterlan horrek adierazten duenez, orain arte identitateen arteko talkak ez digu bide eman euskarak Nafarroan behar duen adostasun berri horretara iristeko. Espainiar nazionalismoaren ezaugarria euskaldunen eskubideei trabak jartzea izan da. Bertzalde, euskal nazionalismoaren estrategia izan da hizkuntza proiektu politiko batekin identifikatzea eta Nafarroa osoko ofizialtasuna eskubide absolutu eta utziezintzat hartzea.
Nafarroak maximalismoak gaindituko dituen hirugarren bidea behar du. Nortasun nazionaletatik haratago, denak errespetagarriak, euskaraz hitz egin ohi dugun eta hizkuntzaren alde lan egiten dugun aunitz pertsonok gure erkidegoan hizkuntza-bakea nahi dugu. Eusko Ikaskuntzaren azterketa abiapuntu egokia da horretarako. Nafarroako herritarrak ordezkatzen dituzten alderdi politikoek kontuan hartu beharko lukete.